Cách đây 20 năm, ngày 19 tháng 06 năm 1988, Đức Giáo Hoàng Gioan Phao lô II, đã tôn vinh hiển thánh 117 chân phước tử đạo Việt Nam tại Rôma. Từ ngày ấy, hai mươi năm qua, nhiều người, vì yêu mến và thán phục Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, đã thử tìm hiểu xem « họ là ai » ?
Nhiều câu trả lời đã quen thuộc với chúng ta, như câu trả lời lịch sử của linh mục sử gia Vũ Thành [1], Câu trả lời truyền giáo của Đức giáo hoàng Gioan Phao lô II [2], hay câu trả lời mục vụ đức tin của Đức Ông Mai Đức Vinh [3].
Trong bầu trời ảm đạm mùa thu, mùa của gió mưa, của mây trăng, mùa kỷ niệm các thánh Tử Đạo Việt Nam, đôi khi chúng ta tự hỏi « Với một cái nhìn thi sĩ », người công giáo việt nam, đa số có tâm hồn rất thi sĩ, sẽ trả lời thế nào cho câu hỏi « Họ là ai, những anh hùng tử đạo » ? Xin mời bạn đọc khám phá cái nhìn của Lương Nhi Tử, một linh mục thi sĩ [4].
« HỌ LÀ AI » ?
Họ là ai, những anh hùng tử đạo ?
Là Quan cao, Cai, Đội, Tổng, thường dân,
Là Linh mục, là Tu sỹ, Giáo dân,
Là Chủng sinh, là Trùm họ, Thày giảng,
Là Giám Mục, y thương gia, lính tráng,
Tóc hoa râm, tuyết trắng hay còn xanh
Là nam nữ nổi tiếng hay vô danh
Tên tuổi đủ hay mơ hồ khiếm khuyết.. .
Họ là ai trong số ít được biết
Thuộc dòng tộc Lê, Nguyễn, Phạm, Trần, Hoàng
Chi Đinh, Trương, Đỗ, Vũ, Tống, Bùi, Đoàn
Ngành Phan, Võ, hay Hà, Hồ, Tạ, Đặng ?
Họ là ai muốn nói trong im lặng
Để nêu CAO TRUNG HIẾU vẻ HIỀN KHOAN
PHỤNG sự Chúa trong DŨNG LẠC hân HOAN
Nhằm phát HUY nét MỸ HÒA huynh ĐỆ
Mục ĐÍCH ĐẠT AN BÌNH TỰ cõi THẾ
HƯỞNG LỘC Trời nhờ NGÔN HẠNH tinh TÂN
ĐƯỜNG MINH ĐỨC QUÍ hơn TRIỆU kim NGÂN
Lòng THÀNH KÍNH dưỡng tâm ĐIỀM LIÊM TỊNH
Việc hành THIỆN ĐÔNG NAM BẮC hưng THỊNH
Như QUỲNH UYỂN LƯU HƯƠNG XUYÊN CAO xa
Như YẾN TƯỚC VEN TƯỜNG cất tiếng ca
THÔNG bốn cõi DƯƠNG gian cùng tiên CẢNH
Họ là ai được xếp hàng Thần Thánh
Không tham sinh ÚY tử không KHOA trương
Lấy THI THỂ làm HY TẾ HIẾN dưng
Bả VINH HOA huyện đường không DỤ nổi.
Họ là ai TRÔNG LOAN THẾ giới MỚI
Nơi VÂN hương phú TÚC THỌ KHANG NINH
Nơi THUẦN NGUYÊN ân TRẠCH phúc Thiên đình
Nơi CẨM tú ĐA mầu không phiền TOÁI
Họ là ai không tính TOÁN NGHI ngại
Như thơ NHI dung MẠO nét tin yêu
Câu tạ ơn trong suy GẪM sớm chiều
TÙY Thánh ý TUÂN hành sao VIÊN mãn.
Họ là ai dốc một niềm LIÊM HẠNH
Lời chân THÀNH THỂ hiện TỰ tâm XUYÊN
Ý MỸ miều LỰU đỏ sắc thần tiên
ĐẠT VINH phước nguồn MẬU huân MINH giám.
Họ là ai GIA đình đông vô hạn
Chín tầng trời dưới luyện ngục trần ai
TẢ sao nổi đoàn KHANH tướng KHÂM sai
Cơn thử thách CẦN qua thừa DŨNG cảm
Họ là ai cho miêu DUỆ kiêu hãnh
Đọc những tên MẬU THÌN TRUẬT PHAN BƯỜNG
TUẦN CỎN ĐẬU KHUÔNG LỰU CHIỂU HUYÊN PHƯƠNG
Như đọc thấy cả ba miền Dất Nước.
Họ là ai muôn đời quên sao được
Lãy máu đào viết Giáo Sử Quê hương
Gieo vào lòng đất mẹ hạt yêu thương
Bằng hằng trăm ngàn con tim bác ái…
Lạy tiên tổ vô cùng thánh ái
Giúp chúng con vững chãi niềm tin
Trung kiên thờ Chúa hết mình
Đi đâu vẫn thắm mối tình Việt Nam.
(Kính dâng các Anh Hùng Tử Đạo Việt Nam đặc biệt 117 vị có Họ, Tên (chữ hoa) chức phận, nghề nghiệp,… được phong Hiển Thánh ngày 19.06.1988 tại quảng trường Thánh Phê rô, Lamã, trước 10.000 dân Việt từ các Cộng Đoàn thế giới đổ về, trong đó có Cộng Đoàn Giáo Xứ Việt Nam Paris. LƯƠNG NHI TỬ)
Vừa đặt câu hỏi, vừa trả lời, linh mục thi sĩ LƯƠNG NHI TỬ đã đặt vấn nạn « Họ là ai », đã đi vào chi tiết, đã đưa một trả lời rất việt nam bằng cách nêu Họ và Tên (viết hoa) của hết 117 vị hiển thánh mà ngài gọi là CÁC ANH HÙNG TỬ ĐẠO VIỆT NAM và đã đưa ra mười đường mô tả qua những nét căn bản của văn hóa việt nam và của đức tin công giáo: cảnh sống họ, dòng tộc họ, tư cách họ, chí khí họ, đức tin họ, tâm hồn họ, chí hướng họ, sĩ số họ, gương lành họ, công lao họ.
Mười đoạn tả, nhưng đoạn nào cũng vẫn hỏi lại « Họ là ai ». Những trả lời, mười lần khác nhau đã được đưa ra, nhưng dường như không lần nào câu trả lời đã thỏa mãn hồn thi sĩ công giáo việt nam.
Rút cục, không cần đặt câu hỏi nữa và cũng chẳng cần câu trả lời nào.
Nhưng là một lời cầu cùng « tiên tổ vô cùng thánh ái ».
Hồn thi sĩ công giáo việt nam đã tìm được hạnh phúc của mình !
Paris, ngày 26 tháng 11 năm 2008
Trần Văn Cảnh
-------------------------------------------
Ghi chú
[1]. http://nguoitinhuu.com/martyrs/tudao53.html
[2]. Bài giảng của ĐGH Gioan Phaolô II trong đại lễ tôn vinh hiển thánh 117 chân phước tử đạo Việt Nam tại Rôma ngày 19-06-1988
[3]. http://www.conggiaovietnam.net/index.php?m=home&v=detail&ia=5588
[4]. Kỷ yếu 50 năm thành lập GXVN tại Paris, 1997, trang 109
Trần Văn Cảnh