1/. Bộ não - Gốc tự do. - Bộ não là cơ quan quan trọng và phức tạp nhất trong cơ thể con người. Tuy nhiên, não lại rất dễ bị tổn thương và từ đó sinh ra hàng loạt bệnh nguy hiểm. Từ tuổi 30, chúng ta bắt đầu phải đối mặt với chứng suy giảm trí nhớ. Nhiều người không ngừng than thở về chứng đãng trí của mình.
"Suy giảm trí nhớ" là dấu hiệu cho thấy não bộ đang “cần sự quan tâm”. Khi trẻ, chúng ta thường hiểu nhanh, nhớ lâu, phản ứng với các vấn đề của cuộc sống rất bén nhạy. Nhưng sau tuổi 30, mọi thứ cứ dần trở nên “rối nùi” hơn, từ việc nhà đến việc sở.
Nhiều bà nội trợ than: “Trước đây, mỗi khi đi chợ tôi đều nhớ đầy đủ các món cần mua, còn bây giờ chẳng hiểu sao cứ nhớ trước quên sau”. Nhiều ông chồng cũng lo lắng vì thường xuyên quên nhiệm vụ đón con cái ở trường…
Ai cũng biết não bộ lưu trữ ký ức, khi cần là “mở ra”, vậy vì sao não không còn nhạy bén như trước đây nữa?
Các nhà thần kinh học đã cho biết: não của chúng ta có chừng 100 tỷ tế bào thần kinh, liên kết với nhau bằng 1000 tỷ khớp thần kinh (synape). Vì liên kết như vậy nên hễ một tế bào bị kích thích thì cả “rừng thần kinh” đều xao động. Từ 25 tuổi trở đi, các tế bào thần kinh bắt đầu bị thoái hóa và mỗi ngày chúng ta mất khoảng 3000 tế bào quan trọng này. Với những người bị stress, trúc trắc trong cuộc sống… lượng tế bào thần kinh mất đi càng nhiều hơn.
Câu hỏi đặt ra là: Tại sao tế bào thần kinh lại già và mất đi khiến chúng ta suy giảm trí nhớ? Cho đến nay, tác nhân "gốc tự do" (free radical) đã được các nhà khoa học nghiên cứu và công nhận.
Gốc tự do làm tổn thương tế bào thần kinh, gây ra chứng suy giảm trí nhớ.
- Gốc tự do(free radical) là nguyên tử hay phân tử bị mất đi một điện tử ở lớp vỏ ngoài cùng.
Gốc tự do rất kém ổn định và có xu hướng chiếm đoạt điện tử từ các “hàng xóm” còn lành lặn. Sự việc này liên tục được sinh ra trong cơ thể con người từ các quá trình chuyển hóa trong cơ thể và từ các tác động của các yếu tố và môi trường bên ngoài như khói bụi, ánh nắng, hóa chất, thực phẩm ô nhiễm, stress…
Gốc tự do vì thế tạo ra phản ứng dây chuyền và liên tục sinh ra những gốc tự do mới. Do đó, chúng còn được các nhà khoa học ví như những “tên cướp khát máu” rất có hại cho cơ thể.
Với một người sống đến 70 tuổi thì cơ thể sinh ra chừng 17 tấn gốc tự do. Não là tổ chức cần oxy nhiều nhất (chiếm 2% trọng lượng cơ thể nhưng cần tới 25% tổng lượng oxy), vì thế đây là nơi diễn ra quá trình chuyển hóa mạnh nhất, từ đó càng sinh ra nhiều gốc tự do.
Màng tế bào thần kinh có bản chất là phospholipid. Phần lipid gồm các acid béo chưa bão hòa là “miếng mồi” để các gốc tự do tấn công. Chúng làm tổn thương màng kéo theo những rối loạn về điện giải (mất kali, canxi…) khiến khả năng dẫn truyền thần kinh qua synape rối loạn theo. Các gốc tự do cũng chiếm ADN của nhân tế bào gây biến dị di truyền. Chúng còn tác động vào các ti thể làm tế bào bị bỏ “đói”.
Gốc tự do làm cho tế bào thần kinh thiếu năng lượng, gây lão hóa tế bào não dẫn đến suy giảm trí nhớ. Gốc tự do vì thế được xem là nguồn gốc của sự lão hóa và bệnh tật. Chúng được ví như “đoàn quân hủy diệt” bởi sức gây hại mạnh mẽ lên cơ thể con người, đặc biệt là làm tổn thương bộ não.
2/. Tại sao não dễ bị gốc tự do tấn công?
Gốc tự do tấn công vào tất cả các cấu trúc tế bào trong cơ thể và đặc biệt chúng “ưa thích” những tế bào chứa nhiều chất béo (lipid).
Bộ não con người với đặc điểm hơn 60% thành phần là acid béo, do đó là cơ quan bị gốc tự do tấn công dữ dội nhất.
Bộ não có hệ thống chống gốc tự do kém hơn nhiều so với các cơ quan khác.
Bộ não lại tiêu thụ đến 20-25% nhu cầu oxy và năng lượng toàn cơ thể. Nơi nào có sự chuyển hóa càng cao, gốc tự do sinh ra càng nhiều.
Vì vậy, bộ não thực sự là điểm tập kết gốc tự do và với phản ứng dây chuyền, từng phút từng giây “đoàn quân hủy diệt” này không ngừng sinh sản cũng như gây hại đến não...
3/. Gốc tự do gây nên những bệnh gì ở não?
Gốc tự do gây nên những tổn thương mạn tính và cấp tính ở não.
Bệnh nhân bị tai biến mạch máu não một phần do gốc tự do gây nên
Tại mạch não, gốc tự do gây tổn thương thành mạch, dẫn đến sự hình thành và phát triển các mảng xơ vữa và huyết khối. Đây là tác nhân trực tiếp làm hẹp động mạch khiến giảm lưu lượng máu đến nhu mô não, nhẹ thì có thể gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc trầm trọng hơn là gây tai biến mạch não (còn gọi là đột quỵ não).
Những biến đổi giãn nở của mạch não cũng có thể phát sinh các cơn đau ở một nửa đầu, gây chóng mặt, rối loạn thị giác kèm theo buồn nôn được gọi là chứng đau nửa đầu. Với mối nguy hại từ gốc tự do, ngay ở tuổi trung niên chúng ta cũng có thể bị suy giảm trí nhớ. Gốc tự do làm xơ hóa các bao myelin và các đầu sợi trục tế bào thần kinh, khiến sự liên kết giữa các tế bào này với nhau bị giảm cả về số lượng lẫn phẩm chất và các chức năng não dần rối loạn.
Nhiều bằng chứng cho thấy các gốc tự do là tác nhân quan trọng trong quá trình sinh bệnh Alzheimer - nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến sa sút trí tuệ. Gốc tự do thúc đẩy sự tạo thành búi tơ thần kinh và các mảng lão hóa (amyloid), làm não teo dần, ảnh hưởng đến gần như toàn bộ cấu trúc và chức năng của não.
Ở bệnh Parkinson, các gốc tự do góp phần vào quá trình thoái hóa các tế bào não ở vùng chất đen, làm giảm mức sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng đến sự điều hòa vận động của cơ thể...
Gốc tự do làm tổn thương tế bào thần kinh khiến não teo nhỏ và thoái hóa trầm trọng
Gốc tự do làm tổn thương tế bào thần kinh khiến não teo nhỏ và thoái hóa trầm trọng.
4/. Làm sao chống gốc tự do? - Blueberry
Blueberry - Wikipedia
Sim Úc – Wikipedia tiếng Việt
Chúng ta có thể ngăn ngừa và làm chậm quá trình thoái hóa thần kinh và tổn thương mạch não bằng cách giải trừ các nguyên nhân làm gia tăng gốc tự do (vd. căng thẳng tâm lý/ stress, thiếu dinh dưỡng, ô nhiễm môi trường, chấn thương, nhiễm khuẩn, nhiễm phóng xạ...), đồng thời sử dụng các chất chống gốc tự do từ thiên nhiên để hỗ trợ kịp thời cho cơ thể.
Nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đã khẳng định: các thảo dược, trái cây và rau quả là nguồn cung cấp dồi dào các chất chống gốc tự do cho cơ thể và bộ não chúng ta.
Gần đây, các nhà khoa học đã tìm ra nhóm chất chống gốc tự do tự nhiên OTIV với hàm lượng cao trong Blueberry trồng ở Bắc Mỹ; nó có khả năng tiêu diệt gốc tự do mạnh mẽ, làm tăng cường các kết nối thần kinh, kích thích sự tái tạo và dẫn truyền các tế bào thần kinh, nhờ đó có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh và mạch máu não, cải thiện trí nhớ và làm chậm quá trình lão hóa, làm phục hồi sự suy giảm chức năng nhận thức và vận động.
Dâu xanh Blueberry chứa các hoạt chất sinh học OTIV giúp chống gốc tự do, bảo vệ tế bào thần kinh não.
Blueberry đặc biệt có anthocyanin là chất chống gốc tự do cực mạnh. Khi dung nạp Blueberry vào cơ thể, anthocyanin vào máu, chạy lên não, vượt qua hàng rào mạch máu não và đến những vùng tế bào thần kinh, chống lại các gốc tự do, tác động trực tiếp đến synape làm tăng quá trình dẫn truyền. Nhờ vậy, Blueberry giúp cải thiện nhận thức, vận động và tăng trí nhớ. Nghiên cứu lâm sàng tại Mỹ cho thấy: Khả năng nhớ và học tập cải thiện rõ sau 12 tuần bổ sung Blueberry.
GS-TS Lê Đức Hinh
Chủ Tịch Hội Thần Kinh Học Việt Nam
=================================================================
Quả việt quất (blueberries ).
Quả việt quất là quả của một loại cây bụi thuộc họ vaccinium, cũng giống như nam việt quất, quả việt quất có rất nhiều chất có lợi cho sức khỏe và được coi là phương thuốc vàng cho sức khỏe.
trái việt quất - blueberries
Quả việt quất là loại quả được yêu thích trên toàn thế giới không chỉ vì chúng ngon mà còn bởi chúng cung cấp nhiều lợi ích sức khỏe cho con người. Các cuộc nghiên cứu đã chỉ ra rằng, quả việt quất là loại quả tốt nhất cho sức khỏe con người.
Quả việt quất rất nhiều chất chống oxy hóa, loại chất có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể và hệ thống miễn dịch. Dưới đây là một số lợi ích sức khỏe đã được chứng minh của quả việt quất.
1. Vô hiệu hóa các gốc tự do
Quả việt quất có chứa anthocyanin, đây chính là sắc tố tạo nên màu xanh đậm cho quả việt quất. Loại chất này có tác dụng vô hiệu hóa các gốc tự do dẫn đến bệnh ung thư và các bệnh liên quan đến tuổi.
2. Cải thiện trí nhớ
Quả việt quất là loại thực phẩm tốt nhất dành cho bộ não, vì chúng kích thích các tín hiệu thần kinh của não.
Chúng giúp bộ não chống lại stress oxy hóa và giảm các vấn đề về trí nhớ liên quan đến tuổi tác như chứng mất trí và bệnh alzheimer.
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng thêm quả việt quất vào chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp cải thiện đáng kể bộ nhớ và chức năng não.
3. Duy trì thị lực tốt
Các chất dinh dưỡng có chứa trong quả việt quất được chứng minh là có tác dụng duy trì và tăng cường thị lực. Quả việt quất là nguồn cung cấp vitamin A tuyệt vời, một loại chất dinh dưỡng cần thiết cho thị lực.
4. Hạ cholesterol
Một trong những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của quả việt quất là hạ cholesterol. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, trong quả việt quất có chứa một hợp chất có tác dụng như các loại thuốc giúp giảm cholesterol mà không có tác dụng phụ.
5. Ngăn ngừa bệnh tim
Quả việt quất có tác dụng giữ cholesterol dưới mức cho phép, do đó mà chúng có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch. Sự hiện diện của chất chống oxy hóa và chất xơ biến loại quả này trở thành loại trái cây tuyệt vời trong việc bảo vệ sức khỏe của trái tim.
6. Ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu
Một trong những lợi ích tuyệt vời nữa của quả việt quất là ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu và điều trị. Trong cuộc nghiên cứu gần đây của Trung tâm về quả nam việt quất và quả việt quất cho biết, quả việt quất cũng có chứa một hợp chất tương tự như quả nam việt quất giúp ngăn ngừa và chữa trị viêm đường tiết niệu.
7. Ngăn ngừa táo bón và tăng cường tiêu hóa
Quả việt quất rất giàu chất xơ, một loại chất dinh dưỡng giúp ngăn ngừa táo bón. Bên cạnh đó, khả năng đồng hóa
chất natri, fructose và các vitamin trong quả việt quất có tác dụng rất lớn trong việc cải thiện tiêu hóa.
8. Giảm mỡ bụng
Các nhà nghiên cứu của Đại học Michigan đã chỉ ra rằng, quả việt quất có tác dụng giảm mỡ bụng. Nghiên cứu được tiến hành trên chuột trong thời hạn 90 ngày. Các nhà khoa học đã tạo ra một hỗn hợp bột trong đó thành phần chủ yếu là quả việt quất và kết quả là những con chuột này có ít mỡ bụng hơn so với chuột không có quả việt quất trong chế độ ăn.
9. Làm chậm quá trình lão hóa
Quả việt quất đã được chứng minh có tác dụng làm chậm quá trình lão hóa. Các chất chống oxy hóa và chống viêm của qủa việt quất có tác dụng xây dựng một lớp bảo vệ xung quanh não để chống lại những dấu hiệu của lão hóa và suy giảm.
10. Tăng cường hệ thống miễn dịch
Các chất chống oxy hóa như vitamin A, vitamin B phức tạp, vitamin C, vitamin E, anthocyanin, đồng, sắt, selen, kẽm chứa trong quả việt quất giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Vì vậy chúng giúp cơ thể chiến đấu chống lại các bệnh nhiễm trùng do virus và vi khuẩn.