Thánh sử Luca tiếp nối Tin Mừng Phục Sinh (24:1-12) với câu chuyện nổi tiếng Trên Đường Emmau (c.13-35). Theo như thánh sử, trong cùng một ngày (ngày Phục Sinh), trên con đường bẩy dặm từ Jerusalem dẫn về Emmau, có hai người môn đệ của Đức Giêsu đang đi với nhau. Thánh sử chỉ nhắc tới tên một trong hai người môn đệ, Cleopas (c.18). Cleopas là tên đàn ông trong tiếng cổ Hy Lạp. Người còn lại, không hiểu sao, Luca không nhắc tới tên, ngay cả giới tính. Người này là nam hay nữ? Không ai biết! Với sự góp “công” của các nhà họa sỹ, Kitô hữu nói riêng và nhiều người nói chung vẫn nghĩ (vẫn tin?) rằng hai người môn đệ trên đường Emmau là hai người đàn ông. Hình ảnh hai nam môn đệ khuôn mặt đăm chiêu đồng hành với Đức Kitô phục sinh trên con đường vắng, ít hay nhiều, đã in đậm vào tâm trí của nhiều người.
Tên Clopas
Hegesippus, một nhà sử học Palestine sống vào khoảng giữa thế kỷ thứ hai có nhắc đến một nhân vật, có họ hàng với Đức Giêsu, ông này tên là Clopas [1]. Theo như Hegesippus, Clopas là em trai của thánh Giuse. Clopas, một cái tên Do Thái không mấy người có; tên Clopas thật sự ra chỉ xuất hiện hai lần trong hai bản văn của cùng thời. Một lần tại bản văn Murabba'at tiếng Aramic viết vào khoảng thế kỷ thứ hai (Mur. 33:5). Lần khác tên Clopas xuất hiện ngay trong đoạn văn John 19:25, “Ðứng bên khổ giá Ðức Giêsu, có Mẹ Ngài, và người chị em của Mẹ Ngài, Maria (vợ) của Clopas, và Maria người Magđala.” Như đã nhắc tới ở trên, Clopas là một cái tên ít thấy, ít khi xuất hiện. Nếu vậy, rất có thể “Maria (vợ) của Clopas” trong đoạn văn 19:25 chính là vợ của ông Clopas, em trai của thánh Giuse.
Tên Cleopas
Cleopas, như đã trình bày ở trên, là một cái tên tiếng Hy Lạp. Cleopas không phải là Clopas, tên tiếng Do Thái. Nhưng vào thế kỷ thứ nhất công nguyên, dưới ảnh hưởng của nền văn hóa Hy Lạp [2], người Do Thái sống tại Palestine thông thường được gọi và biết dưới cả hai tên, một Hy Lạp, một Do Thái. Thí dụ, Simon là tên Hy Lạp, nhưng tên Simon cũng được biết và gọi với tên Do Thái, Simeon. Rất có thể, em trai của thánh Giuse, ông Clopas được những người cùng thời biết tới và gọi với cái tên trong tiếng Hy Lạp: Cleopas.
Tạm Kết
Rất có thể ông Clopas đã có mặt tại thành phố Jerusalem khi Đức Giêsu bị hành hình trên cây thập tự. Và vợ của ông, Maria, theo như thánh sử John đứng dưới chân cây thập tự. Nếu vậy, rất có thể, hai người môn đệ trên đường Emmau chính là một đôi vợ chồng, Clopas và Mary, chú và cô của Đức Giêsu. Theo như thánh sử, vào ngày đầu tiên trong tuần, ông Cloepas và Mary đã bỏ thành phố Jerusalem về lại phố Emmau. Cả hai buồn phiền, thất vọng. Hai người đã không nhận ra Đức Kitô Phục Sinh cho tới khi Ngài bẻ bánh ngay trước mặt họ trên bàn ăn (c.30-31).
(Tài liệu: Bauckham, Richard. “All in the Family,” Bible Review (April 2000) 20-31)
Chú Thích
[1]. Dựa trên những truyền thống của địa phương, Hegesippus viết nhiều về Đức Giêsu và họ hàng của Ngài. Rất tiếc, ngoại trừ một vài mảng văn còn sót lại, toàn bộ những bài viết của ông không còn tồn tại. Thần học gia Kinh Thánh biết nhiều về Hegesippus và những bài viết của ông qua những đoạn văn trích lại và lời bình luận của thánh sử Eusebius, một nhà sử học nổi tiếng của Giáo Hội thời tiên khởi.
[2]. Palestine vào thời Đức Giêsu thuộc về đế quốc La Mã. Ngôn ngữ phổ thông vào thời Đức Giêsu cho toàn đế quốc là tiếng Cổ Hy Lạp (Koine/Phổ Thông).
Phục Sinh & Phục Hưng