Viết
cho hương hồn
những
người...tôi yêu và yêu tôi
Phượng
Vũ
"Như
đàn hạc hoài hương
Bay thẳng về tổ ấm
Trên đỉnh núi vút cao
Qua vùng trời thăm thẳm
Lên tận cõi thiên đường." (Thơ Tagore)
Bay thẳng về tổ ấm
Trên đỉnh núi vút cao
Qua vùng trời thăm thẳm
Lên tận cõi thiên đường." (Thơ Tagore)
Chính
trong khát vọng về với Thiên Chúa, cội nguồn sự sống
mà thi sĩ Tagore đã dâng lời kinh tha thiết như trên. Đó
cũng là lời bài hát đã được linh mục Thiện Cẩm phổ
nhạc, trong số nhiều bản nhạc cha đã phổ từ thơ
Tagore, một nhà hiền Triết Ấn độ mà cha rất yêu quý!
Có lẽ vì là giáo sư Triết Đông nên cha có dịp tìm
hiểu, tiếp xúc với thế giới Triết Đông và có nhiều
cơ hội để đọc, hiểu và thấm thía với lời thơ, ý
thơ tuyệt vời của Tagore. (Tagore đã được trao giải
Nobel văn học vào năm 1913 với thi phẩm nổi tiếng : “Thơ
dâng” và trở thành người Châu Á đầu tiên
nhận giải Nobel. Thơ ca của Tagore giàu tinh thần nhân loại, với những vần thơ tuyệt diệu, mang
đậm những cảm nhận sâu sắc, độc đáo, thể hiện một tài năng sáng tác thơ ca khác thường) . Khi cha Thiện Cẩm là tuyên úy cho sinh viên Công Giáo Saigon (JUC), tôi có nhiều dịp thân cận và tiếp xúc với ngài và nghe ngài nói chuyện về những ý thơ tuyệt vời, sâu sắc của Tagore, nhưng có lẽ lúc đó tôi còn quá trẻ, tuổi của hồn nhiên vô tư, kinh nghiệm đường đời chưa có nên tôi chưa hiểu thấu hết những ý hay trong thơ Tagore. Ngay cha là người yêu thơ Tagore từ lúc trẻ mà cũng phải chờ "đến 25 năm sau, khi tôi tròn 50 tuổi, vào lúc Khổng Tử gọi là “tri thiên mệnh” thì những vần thơ Tagore mà tôi đã ấp ủ cưu mang từ lâu, mới bật lên thành tiếng hát. Và bài đầu tiên là bài "Như Đàn Hạc Hoài Hương". Một bài hát khác "Xin Để Lại Anh Em" của cha cũng phổ từ thơ Tagore nói về cái chết mà khi mới nghe lần đầu qua đám tang 1 người bạn ở CA tôi đã bị đánh động tâm can (và mãi sau này khi dự đám tang cha ở Saigon, tôi mới biết cha là tác giả. Tôi phải cúi đầu xin lỗi trước hương linh cha vì nếu cha còn sống thế nào tôi cũng bị mắng "thật là tệ quá!")
nhận giải Nobel. Thơ ca của Tagore giàu tinh thần nhân loại, với những vần thơ tuyệt diệu, mang
đậm những cảm nhận sâu sắc, độc đáo, thể hiện một tài năng sáng tác thơ ca khác thường) . Khi cha Thiện Cẩm là tuyên úy cho sinh viên Công Giáo Saigon (JUC), tôi có nhiều dịp thân cận và tiếp xúc với ngài và nghe ngài nói chuyện về những ý thơ tuyệt vời, sâu sắc của Tagore, nhưng có lẽ lúc đó tôi còn quá trẻ, tuổi của hồn nhiên vô tư, kinh nghiệm đường đời chưa có nên tôi chưa hiểu thấu hết những ý hay trong thơ Tagore. Ngay cha là người yêu thơ Tagore từ lúc trẻ mà cũng phải chờ "đến 25 năm sau, khi tôi tròn 50 tuổi, vào lúc Khổng Tử gọi là “tri thiên mệnh” thì những vần thơ Tagore mà tôi đã ấp ủ cưu mang từ lâu, mới bật lên thành tiếng hát. Và bài đầu tiên là bài "Như Đàn Hạc Hoài Hương". Một bài hát khác "Xin Để Lại Anh Em" của cha cũng phổ từ thơ Tagore nói về cái chết mà khi mới nghe lần đầu qua đám tang 1 người bạn ở CA tôi đã bị đánh động tâm can (và mãi sau này khi dự đám tang cha ở Saigon, tôi mới biết cha là tác giả. Tôi phải cúi đầu xin lỗi trước hương linh cha vì nếu cha còn sống thế nào tôi cũng bị mắng "thật là tệ quá!")
"Xin vĩnh
biệt mọi người tôi ra đi lần cuối, không bao giờ trở
lại
Tôi đã nhận được lệnh ra đi, xin chúc tôi may mắn!
Xin để lại anh em đôi lời: yêu thương nhau mãi mãi”.
Tôi đã nhận được lệnh ra đi, xin chúc tôi may mắn!
Xin để lại anh em đôi lời: yêu thương nhau mãi mãi”.
Lời bài hát đã
làm tôi xúc động mạnh!. Ôi ! bài hát tuyệt vời và
tràn đầy cảm xúc, khiến tôi uớc mong, mai sau nếu tôi
"ra đi", tôi mong đuợc nghe bài hát này trong tang
lễ của mình như 1 "di chúc tinh thần":
“Tôi đã nhận
được từ mọi người nhiều hơn là tôi đã trao
cho..
Hãy yêu thương nhau mãi mãi thay tôi...”
Hãy yêu thương nhau mãi mãi thay tôi...”
Ý thơ của Tagore
qua lời bài hát làm tôi bối rối tự xét lại mình, vì
nó đã diễn tả đúng tâm trạng tôi, nó đã đánh động
trái tim tôi. Tôi có cảm tưởng người nằm trong quan tài
kia đang cất lời chào vĩnh biệt và để lại lời nhắn
cho tôi, cho mọi người ở lại. Lời nhắn đó bỗng trở
thành thiêng liêng. Thế gian này ai cũng biết là “cõi
tạm”, nhưng gần như ai cũng quên mất, cho nên:
“Ta cứ tưởng
trần gian là cõi thật
Thế cho nên tất bật đến bây giờ!”.
Thế cho nên tất bật đến bây giờ!”.
Xã hội ngày nay
ai cũng vội vàng “tất bật”, không còn giờ để “tỉnh
tâm”, để yêu thương, để “cho đi”, đến lúc “nhận
ra” thì đôi khi không còn kịp nữa! Nhưng may quá, tôi
vẫn còn quỹ thời gian, có thể là ít ỏi để :
“Cám
ơn Đời mỗi sớm mai thức dậy”
Ta
lại có thêm ngày nữa để yêu thương”
để nói những
lời tử tế với mọi người, để nở nụ cười với
những ai tôi gặp trên đường đi, để sẳn sàng làm một
điều gì tốt cho những ai đang cần đến tôi…để sống
bao dung và thả trôi đi những tị hiềm của cuộc đời,
để ý thức mỗi ngày được sống bình an là tặng phẩm
của Chúa ban cho!
Hôm nay 2/11 là
ngày lễ các linh hồn, và cả tháng 11 này dành để cầu
nguyện cho các linh hồn đã qua đời. Theo thông lệ của
ngày này, mọi người Công giáo thường đến viếng nghĩa
trang và tuy không là lễ buộc, nhưng mọi người đều cố
gắng thu xếp thời giờ để dự lễ cầu nguyện cho
những người thân yêu đã qua đời. Hằng năm tôi luôn
nhớ ngày này đọc kinh, viếng nghĩa trang để cầu nguyện
cho ba má và sau này tôi biết thêm vào danh sách cầu
nguyện đó những người đã từng gắn bó thân thương
với tôi trong hành trình dài của "chuyến xe cuộc
đời". Tháng "các linh hồn”, hay nói đúng hơn,
tháng để chúng ta cầu nguyện cho những người đã chết.
Tuy nhiên, “trông người lại ngẫm đến ta”, nay tôi,
mai anh! Vì thế đây cũng là tháng để chúng ta nghĩ tới
cái chết của chính mình:
"Ngày
mai nhỡ tiếng vô thường gọi
Ta
có mang theo được những gì ?”
Khi xe chúng tôi
gần đến nghĩa trang Chúa Chiên lành thì phải bắt đầu
xếp hàng dài để chờ đợi quẹo vào đường chính, từ
đó mới đến cổng nghĩa trang. Có người đợi lâu đã
lái xe vào các đường nhỏ bên cạnh để đậu xe, rồi
đi bộ cho nhanh hơn, tay ai cũng cầm 1 tới 2 bó hoa đầy
màu sắc để lát nữa cắm trên mộ những người thân.
Chúng tôi sốt ruột vì chờ lâu quá xe không nhúc nhích
thì sẽ bị trễ lễ, một chiếc xe trắng chạy vọt qua,
rồi chậm lại và bật signal để xin nhập lane. Chị bạn
tôi hối ông xã "anh phải chạy khít lên đừng để
xe kia nó chen vào". Tôi nhớ lại nhiều lần cũng
đã gặp trường họp này, vì như vậy là mấy xe kia
"chơi gian", không tôn trọng luật công bằng, nên
phải chạy sát lên... Nhưng có 1 lần vì sơ ý tôi chạy
lẹ qua, rồi mới nhớ mình cần quẹo phải, đành phải
bật signal và chờ xem ai có "lòng bao dung" thì sẽ
nhường cho mình vô. Đợi vài xe thì có xe nhường, tôi
mừng quá, giơ tay cám ơn, và lúc đó tôi cảm nghiệm:
"Đôi khi nếu đòi hỏi sự công bằng thì sẽ
không có đức ái" Từ đó tôi dễ thông cảm với
những trường hợp tương tự "có thể người ta
quên hay có thể người ta đang gấp...". Chị bạn
tôi bình thường rất hiền nhưng có lẽ vì gấp sợ trễ
lễ nên ra sức đốc ông xã nhích sát lên không cho xe
trắng kia chen vô. Cuối cùng xe trắng không chen vô được,
đành phải rẻ vào hẽm bên đường. Khi xe đi qua tôi
quay đầu nhìn lại thì mới thấy xe trắng đó do 1 soeur
lái, tôi kể lại cho chị bạn nghe - "Vậy hả?chết
rồi tội nghiệp soeur".Bởi vậy, dù là sắp đến
thăm "thành phố bên kia cuộc đời" và ai
cũng biết bất cứ lúc nào mình cũng đều có thể trở
thành cư dân thành phố đó, nhưng hình như "sân si"
trong con người vẫn chưa rủ bỏ được. Cũng như đã
bao nhiêu lần tôi đã tự hứa, tôi chỉ cần nhớ và
thực hành một điều Chúa dạy "Hãy noi gương ta,
vì ta hiền lành và khiêm nhường trong lòng" nhưng
rồi khi có ai vu oan cho mình điều mình không làm, khi bị
chê bai, bị chạm tự ái, bị xử ức hiếp và bất
công...thì cái máu "sân hận" của tôi lại nổi
lên. Nhiều lần tôi phải đét cho nó mấy roi thật đau
để nó không ngóc đầu lên đòi trả đủa, nhưng nó
khôn ngoan lách đi hướng khác dụ tôi phải "nói lại"
cho đở ấm ức...để rồi mỗi buổi sáng thức dậy
trong không khí thinh lặng, yên tỉnh của ban mai, tự xét
lại mình, tôi mới thấy tôi vẫn còn đầy rẫy "tham,
sân, si" trong người, rồi lại nhủ thầm:
" Thì Lạy
Chúa! Chúa biết con yếu đuối và đổi thay.
Con luôn cần đến Chúa từng phút giây."
Con luôn cần đến Chúa từng phút giây."
Khi vào đến
nghĩa trang, tôi thấy cả một rừng hoa muôn sắc màu tươi
thắm. Gần như trước mỗi ngôi mộ đều có cắm hoa
tươi, tôi lẩn thẩn tự hỏi có biết bao nhiêu người
nằm đây khi còn sống chẳng hề được người thân hay
con cái đoái hoài phải sống trong cô đơn? Tại sao chúng
ta không tặng những đóa hoa tươi đó ngay khi họ còn
sống, để họ cảm nhận được tình cảm yêu thương
của chúng ta, để họ thưởng thức được vẽ đẹp của
những đóa hoa tươi. Khi họ chết rồi, họ đâu còn cảm
nhận được những điều đó nữa! Khi tiếp xúc với nhà
dưỡng lảo, với thế giới người già neo đơn tôi mới
thấy số lượng người già bị con cái bỏ rơi không
thăm viếng mỗi ngày một gia tăng. Xin hãy làm những gì
tốt đẹp nhất cho cha mẹ khi các ngài còn sống, còn cảm
nhận được niềm vui của con cái mang lại. ( như điều
răn thứ 4 của Chúa đã dạy "Phải thảo kính cha
mẹ") Còn khi chết rồi có lẽ các ngài cũng không
cần nữa đâu!
“Có tốt với
tôi, thì tốt với tôi bây giờ
Đừng đợi ngày mai đến lúc tôi qua đời..”
Đừng đợi ngày mai đến lúc tôi qua đời..”
Thánh lễ đồng
tế đã bắt đầu, ở sân khấu giữa nghĩa trang. Trưa
nay trời trong, ánh nắng có lúc gay gắt, có lúc dịu
dàng, và có lúc gió thổi lạnh giá... có lẽ giống cuộc
đời con người cũng "khi vầy, khi khác". Gió
nghĩa trang u..u... thổi vang vọng vào trong micro tạo nên
những âm vang "ù..ù.." như lời gọi hồn của
các tử sĩ, khiến tôi chợt nhớ tới câu thơ 'Hồn tử
sĩ gió ù ù thổi" trong "Chinh phụ ngâm"
mà tôi học lúc còn nhỏ. Hình như đâu đây là tiếng
các linh hồn đang gọi về trần thế?
Trong thánh lễ, ở
phần chia sẻ lời Chúa, cha cho biết những người còn
sống là "giáo hội lữ hành", nghĩa là chúng ta
phãi "đi" (move) không thể ngồi yên một chỗ.
Nhưng đi đâu? đi vào đời đến với những người nghèo
khổ, những kẻ cô đơn sầu héo đang cần bàn tay nâng
đở...
"Cuộc
đời đầy những thở than, tiếng khóc chất chứa trong
muôn vàn.
Xin
cho con đến ủi an, đỡ nâng mong quên đi cơ hàn
Vì
nhiều người vẫn nghèo đói thế giới thiếu vắng bao
nụ cười
Cho
quên đi những sầu vương. Chúa ơi xin thương ai đoạn
trường" (N.D.)
Hãy
là người tốt và làm những điều tốt. Hãy nhớ thời
gian và hoàn cảnh có thể thay đổi bất cứ lúc nào,vì
vậy đừng nhục mạ, đừng làm khổ bất cứ ai trong đời
sống này. Mới hôm qua chị bạn thân rủ tôi đi shopping
vì có anh Tư bên VN mới qua chơi, tụi tôi lang thang
shopping hết nơi này tới nơi kia theo yêu cầu của anh Tư
tới tối mới về. Rồi lên kế hoạch tuần tới sẽ dẫn
anh Tư đi tiếp ở Northstrom Rack, anh Tư hí hửng cho biết
sẽ ở lại "hốt" một mớ đồ "big Sale"
của "black Friday" (After Thanks Giving) rồi mới về
VN...Sáng sớm nay chị bạn gọi ĐT cho biết tối qua điện
thoại bên VN gọi qua báo tin thằng em trai chị khỏe mạnh
mới ngoài 40, bị heart attack đã qua đời. Hôm nay phải
lo đổi gấp chuyến bay để tối nay anh Tư bay về Saigon
cho kịp dự đám tang thằng em. Tôi nghe mà sững sờ:
"Ôi
thân phận của con người
Tựa một bông hoa nở tươi
Một làn gió nhẹ lung lay
Cũng biến tan sắc màu..”
Tựa một bông hoa nở tươi
Một làn gió nhẹ lung lay
Cũng biến tan sắc màu..”
Tháng
Mười Một là tháng mà Giáo Hội mời gọi con người hãy
suy nghĩ về cái chết của mình và tha nhân. Khi ta suy nghĩ
về sự chết, ta sẽ nhận ra sự yếu đuối của thân
phận con người, sự mong manh và tính bất định của sự
sống.
"Như
hoa kia khoe màu tươi sắc thắm.
Cũng rụi tàn, khi buổi chiều hoàng hôn."
Cũng rụi tàn, khi buổi chiều hoàng hôn."
Sống đồng nghĩa
với hành động, cái đáng sợ không phải là chết mà là
sống
có ý nghĩa gì không?
Theo Tagore, sự sống và cái chết là hai mặt của một
vấn đề, là quy luật muôn đời của tạo hóa. Trong vũ
trụ bao la không có gì là trường tồn vĩnh viễn, hay bất
biến thường hằng.
“Với
ông, sự sống và cái chết chỉ là hai bờ của một dòng
sông, là hai bầu vú mang đầy sữa ngọt ngào trên ngực
trần của người mẹ: “Khi mẹ giằng con khỏi vú bên
này, con oà khóc, nhưng liền đó lại thấy nguồn an ủi
ở bầu vú bên kia”
Thành
thử "Đừng cứ phải đợi đến 2/11 mới nhớ tới
người thân đã khuất bóng. Có lẽ còn nên dành cả
tháng11 để tạ ơn Chúa vì nhiều người thân đã được
"về với Chúa". Gọi tháng 11 là tháng các Thánh,
thay vì theo thói quen cũ gọi là "tháng các linh
hồn"...Cần phải thâm tín rằng "Thiên
chúa giàu lòng xót thương" không chỉ xóa tội, không
chỉ ban ơn tha thứ mà đồng thời cũng là ơn thánh hóa:
"đứa con trở về nhà cha không chỉ được tha thứ
mà được trọng đãi và "ăn khao mà mừng chớ"
(Lc 15, 20-32).
Tháng các Thánh tưởng nhớ đến người thân đã "về
với Chúa" thay vì mang màu sắc ảm đạm của ngày
2/11 phải vang vọng mãi lời hoan ca (N.N.L.)
"Khi
Chúa thương gọi tôi về, hồn tôi hân hoan như trong một
giấc mơ.
Miệng
tôi nức vui tiếng cười, lưỡi tôi vang lời ca hát.
Ngàn
dân tung hô: tôi thật vinh phúc." (K.L.)
Lời
bài hát "Ngày về" như một chỉ hướng nhìn về
phía trước. Như một hăm hở đi tới điểm hẹn khi nhìn
về cái chết trong niềm tin vào "Thiên
chúa giàu lòng xót thương"
Tan
lễ khi trở về nhìn khung cảnh nghĩa
trang, đi thăm từng nấm mồ chung quanh để thấy rõ cuộc
đời là vô thường! Có những ngôi mộ người già nằm
"có đôi"( không biết dưới đó có còn cãi nhau
tiếp nữa không?). Có những ngôi mộ đang chờ "bạn
đời" tới nằm cho vui (nhưng chắc bạn còn đang
thong thả, chưa muốn xum vầy đâu!) cũng có những ngôi
mộ "lẻ loi" một mình (thôi hãy vui với câu
"Happiness to be single" nha!). Có mộ khi còn tại thế
nắm giữ những chức vụ quan trọng, danh vọng chất
ngất; có mộ của những người đẹp lừng lẫy một
thời... nhưng bây giờ dưới những nấm mồ kia chắc chỉ
còn là một nắm xương khô! Có những người chết già,
nhưng có những người "đi" khi còn rất trẻ,
nhìn hình trông trẻ khỏe tươi tắn làm sao! Như khi chúng
tôi dừng chân trước mộ của Trưởng NĐM. anh là 1 người
tài giỏi, năng động đóng góp rất nhiều công sức cho
giới trẻ O.C. Trong 1 tai nạn xe ở Pháp, khi tham dự đại
hội giới trẻ bên đó, anh đã trở thành "Như
cánh hạc hoài hương...bay thẳng về tổ ấm" như
lời ghi khắc trên bia mộ anh.
Nếu ai cũng nhớ
ta đang "lạc bước thăm cõi tạm” có lẽ lúc
đó ta sẽ sẳn sàng : “Mỗi bước trần gian: Nhẫn,
Nhịn, Nhường”. Khi ấy ta sẽ sống hiền hòa nhân
ái hơn, "tham sân si " sẽ chạy đi chơi chỗ khác!
Lúc đó trong cuộc sống mỗi ngày, ta luôn biết nghĩ tốt
về nhau, nói với nhau toàn những lời tốt đẹp, biết
bao dung tha thứ cho nhau vì “Vị tha là cội nguồn hạnh
phúc nhất” (ĐĐLai Lạt Ma) thì làm gì còn có những
người “ra đi” nhưng “trong lòng còn bao vết thương”!
Không phải cứ
bi quan, yếm thế, người ta mới nghĩ đến cái chết, bởi
vì có sống thì có chết. Sống-chết là hai đầu mối
của đời người: ta vào đầu này, ta ra cửa kia, không
thể nào khác được.Tagore không xem cái
chết là một ám ảnh mà chỉ như một chiếc lá mùa thu
nhẹ nhàng rời cành, trở về cát bụi: “Hãy
để cuộc đời tươi đẹp như hoa mùa hạ / và hãy để
cái chết về như lá mùa thu”. Hình như khi con
người bắt đầu bước vào hoàng hôn của cuộc đời,
người ta mới bắt đầu cảm nhận được cái thế giới
bên kia trở nên gần gũi hơn và không còn phải là điều
xa vời nữa. Lúc bấy giờ người ta mới cảm nhận "Tổ
ấm" thực sự và vĩnh viễn của mình không phải là
chốn trần gian này mà là nơi chốn cao xa. Và ta như "đàn
hạc hoài hương" mong “bay về tổ ấm trên đỉnh
núi vút cao” . Vì thế khi "vô thường" gỏ cửa:
"ta sẽ cầm đèn, ta sẽ mở
cổng và ta sẽ đón chào người ấy" với
tâm tình "mang theo chỉ có mỗi con
tim” vì:
"Những
gì tôi đang có, xin trả lại cho đời.
Những
gì thuộc về tôi, nay không còn nữa.
Những
gì tôi cho đi, từ nay thuộc về tôi.
Trao
ban là còn mãi – Tình yêu không thể chết.”
Nhìn
quanh thế giới hôm nay : thiên tai, động đất, lũ lụt,
dịch bệnh rồi khủng bố (dưới đất cũng như trên
không) đang lan tràn khắp nơi!. Tai ương chết chóc có thể
đổ ụp xuống đầu chúng ta bất cứ lúc nào! Thôi thì
hãy tận hưởng từng phút giây của cuộc sống để yêu
người, yêu đời, hãy hối hả làm được điều gì tử
tế thì cứ làm kẻo không còn cơ hội để nếu có bất
ngờ nhận được “lệnh ra đi” ta sẽ lên đường nhẹ
nhàng, thanh thản không chút hối tiếc, băn khoăn, vì ta
đã thấu hiểu:
“Ngoảnh lại
cuộc đời như giấc mộng
Được,mất, bại, thành bổng chốc hóa hư không”
Được,mất, bại, thành bổng chốc hóa hư không”
Phượng
Vũ