Quần chúng nhân dân là một tập thể mọi người già trẻ, lớn bé mà sống hợp quần chung với nhau thành một xã hội con người (human society). Cái khung cảnh xã hội do tập thẻ đó tạo dựng ra, thì được gọi là "Không gian xã hội" (Social Space) bao gồm 3 khu vực: Đó là "khu vực Nhà nước", "khu vực Thị trường Kinh tế" và "khu vực Xã hội Dân sự". Vì thế ta có thể viết định nghĩa này dưới dạng một công thức ngắn gọn như sau :
"Không gian Xã hội = Nhà nước + Thị trường Kinh tế + Xã hội Dân sự "
(The Social Space = The State + The Marketplace + The Civil Society)
Như vậy chính tập thể quần chúng nhân dân mới là vị chủ nhân ông đã sáng lập ra cái không gian xã hội mà ta nói ở đây. Nhưng đó là về nguyên tắc lý thuyết, còn trong thực tế thì khối quần chúng nhân dân đông đảo này luôn luôn bị kẻ có quyền thế trong cơ quan nhà nước, cũng như bị kẻ có tiền bạc và mưu trí dùng mọi thủ đoạn thâm độc để mà áp chế, khai thác bắt buộc người dân thấp cổ bé miệng phải phục vụ cho quyền lợi riêng tư của giới cầm quyền cai trị, giới tư bản tài phiệt, đến nỗi người dân bị lâm vào thân phận của loại người nô lệ, tôi đòi như dười thời phong kiến đen tối xưa kia. Cụ thể như tại nước Việt nam chúng ta ngày nay, thì tập thể 86 triệu người dân đang bị sống trong cảnh bị kềm kẹp của đảng cộng sản với cỡ 3 triệu đảng viên. Khác với các chế độ độc tài thuộc phe tả, phe hữu hay độc tài quân phiệt, chế độ độc tài cộng sản là một thứ độc tài toàn trị (totalitarian dictatorship). Độc tài toàn trị không những nắm giữ độc quyền về chính trị do một đảng duy nhất (độc đảng) nắm giữ mọi quyền hành của guồng máy nhà nước, mà họ còn nắm giữ toàn quyền cả trong lãnh vực kinh tế qua các công ty quốc doanh, tịch thu mọi ruộng đất của người dân v.v… Độc tài toàn trị còn khống chế cả về mặt văn hóa, tư tưởng, tôn giáo, tâm linh nữa. Đảng cộng sản còn lũng đoạn cả khu vực xã hội dân sự thông qua những cơ sở ngoại vi của đảng như Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ chí Minh, Hội Liên Hiệp Phụ nữ, Hội Liên Hiệp Thanh niên, Tổng công đoàn, Hội Nhà văn v.v… Tóm tắt lại là đảng cộng sản chiếm đoạt, thao túng gần như toàn thể cả cái "Không gian xã hội" của quần chúng nhân dân.
Rõ ràng là trong suốt quá trình mấy ngàn năm lịch sử của dân tộc Việt nam chúng ta, chỉ có dưới chế độ cộng sản hiện nay, thì quần chúng nhân dân mới bị tước đoạt hết mọi quyền hành, mọi thứ tự do hành động trong cả các lãnh vực mà thông thường không do nhà nước can thiệp, điều động.
Ngay như dưới thời Pháp thuộc, dù đó là một thứ chính quyền cuả quân thực dân đế quốc xâm lược, thì người dân vẫn có thể tổ chức điều hành các báo chí tư nhân, được quyền tự do ngôn luận, các văn nghệ sĩ vẫn được tự do xuất bản, phổ biến tác phẩm của mình. Các hội đoàn thanh thiếu niên, sinh viên học sinh, các đoàn thể như Hội Hướng đạo, Hội Hồng Thập Tự, Hội Truyền bá Quốc ngữ… vẫn được tự do sinh hoạt, mà lại còn được khuyến khích nữa. Các tổ chức nhân đạo từ thiện của tư nhân và nhất là của các tôn giáo vẫn được hỗ trợ để hoạt động cho có hiệu quả tốt đẹp. Chánh quyền bảo đảm hỗ trợ cho một số tổ chức nào mà được công nhận "có ích lợi công cộng" (organisation reconnue d'utilite' publique), điển hình như Hội Hồng Thập Tự, Hội Bác Ái Vinxentê... Các trường tư thục được hoạt động thoải mái v.v… Nói vắn tắt lại, thì chính quyền của thực dân Pháp không hề bóp nghẹt, kiềm chế khu vực xã hội dân sự như chánh quyền cộng sản bây giờ. Các tổ chức phi chánh phủ, bất vụ lợi (Non-govermental, Non-profit Organisations = NGO - NPO)) được tự do hoạt động trong các lãnh vực xã hội, văn hóa, nghệ thuật, tôn giáo (miễn là không có những hành động nhằm lật đổ chánh quyền thực dân cuả họ). Vắn tắt lại, các tổ chức NGO-NPO này được tự do hoạt động, mà không hề bị nhà nước làm khó dễ, kềm cặp để dành độc quyền cho các tổ chức tay sai của thực dân đế quốc, như cái lối của nhà nước cộng sản độc tài chuyên chế toàn trị bây giờ.
Người cộng sản vẫn rêu rao khẩu hiệu: "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ". Và họ còn vỗ ngực xưng mình là "đày tớ của nhân dân". Nhưng mọi người đều thấy quá rõ ràng là: "Cán bộ cộng sản từ trên xuống dưới đều đã hết sức lộng hành, đểu cáng, hách dịch đàn áp, bóc lột quần chúng nhân dân một cách tàn bạo dã man. Họ dùng cả mọi thủ đoạn côn đồ, dùng bạo lực để đánh đập những dân oan đi khiếu nại đòi ruộng đất bị họ tước đoạt, họ dở đủ mọi thứ hành động vũ phu, tàn bạo đối với các tu sĩ và tín đồ các tôn giáo vốn ôn hòa, bất bạo động, điển hình vừa mới đây như trong vụ Chùa Bát Nhã ở Lâm Đồng, vụ Thái Hà, vụ Đồng Chiêm ở Hà Tây gần sát ngay thủ đô Hanoi, vụ Tam Tòa ở Đồng Hới… Họ còn sử dụng cái thủ đoạn "tin tặc" (hacker) để phá hoại các mạng lưới thông tin cuả những người tranh đấu dân chủ bằng đường lối ôn hoà, bất bạo động.
Thật là một sự sỉ nhục đau đớn, ê chề cùng cực cho cả một dân tộc vốn có trên 4000 năm văn hiến, mà lại bị sống dưới ách cai trị dã man tồi tệ của một bè lũ giả hình, dối trá, bất nhân bất nghĩa là cả tập đoàn lãnh đạo cộng sản ở Bắc bộ phủ hiện nay vậy.Phải nói ngay rằng: Chưa có thời kỳ lịch sử nào mà tình trạng tư cách luân lý đạo đức của giới cầm quyền ở nước ta lại sa đọa, xuống thấp suy đồi đến thế này.
Trở lại với chủ đề của bài viết là "Không gian xã hội", thì cũng như đối với lịch sử của một dân tộc, thì đó chính là cái di sản, cái gia nghiệp (legacy, patrimony) thuộc quyền sở hữu của dân tộc đó, mà do bao nhiêu thế hệ tiền nhân đã xây dựng vun đắp lên. Thì ở đây, chính quần chúng nhân dân trong nước ta đã tạo dựng, bồi đắp và thành lập ra cái không gian xã hội đó. Và như đã trình bày ở trên, kể từ ngày đảng cộng sản lên nắm quyền cai trị, thì họ đã một mình một cõi chiếm đoạt toàn bộ cái không gian xã hội của dân tộc ta, nhân danh "chủ thuyết marxist-leninist" do họ du nhập từ mãi bên Liên Xô – Trung quốc, nhằm thiết lập một nền độc tài chuyên chế toàn trị về cả 3 khu vực "nhà nước", "thị trường kinh tế" và "xã hội dân sự". Họ ra sức tiêu diệt tôn giáo mà họ coi như là một thứ á phiện làm mê hoặc dân chúng. Họ xóa bỏ chùa chiền, nhà thờ, thánh thất, miếu đền và cả các đình làng. Họ cũng tiêu diệt mọi đảng phái và đoàn thể chính trị, mà không chịu tuân phục sự lãnh đạo duy nhất và triệt để của đảng cộng sản. Họ cũng dẹp bỏ mọi tổ chức hiệp hội tư nhân, để dành độc quyền hoạt động cho các đoàn thể là cơ sở ngoại vi của đảng cộng sản.
Qua chiến dịch "cải cách ruộng đất" và "tập thể hóa nông nghiệp", đảng cộng sản đã tiêu diệt toàn bộ hệ thống lãnh đạo xã hội ở nông thôn, mà phải biết bao nhiêu thế hệ cha ông chúng ta mới xây dựng bồi đắp lên được, với những vị tôn trưởng, những bậc sĩ phu quân tử vốn được dân làng tín nhiệm và yêu mến, kính trọng.Và họ thay vào đó bằng các cán bộ đảng viên, cũng như nhân viên trong các cơ sở ngoại vi của đảng như Mặt trận Tổ quốc, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Tổng Công đoàn, các cơ sở "Tôn giáo quốc doanh"…
Nhưng kể từ ngày chế độ cộng sản sụp đổ, tan rã ở Liên Xô và ở Đông Âu đã 20 năm nay, thì ai cũng thấy rõ là cái hệ thống quyền hành do đảng cộng sản áp đặt tại Việt nam cũng như ở Trung hoa, đã có dấu hiệu nứt rạn trầm trọng, rệu rã cùng cực đến nỗi không thể nào mà cứu vãn được nữa rồi. Hiện nay họ đang phải sử dụng những thủ đoạn tàn bạo một cách tuyệt vọng, nhằm cố duy trì, bảo vệ được cái guồng máy lạc hậu, đã không còn thu hút được sự hậu thuẫn ủng hộ của đa số quần chúng nhân dân lương thiện chân chính như trong thời kỳ tranh đấu đánh đuổi quân xâm lược thực dân Pháp ngày trước đây được nữa. Đó là một điều khẳng định, dựa trên những sự kiện vững chắc, chứ không phải là do lối suy nghĩ dựa trên sự ước muốn chủ quan của một ai cả, như người Mỹ gọi là "wishful thinking".
Trong bài tiếp theo, tác giả sẽ xin bàn chi tiết hơn về vấn đề "Làm sao chuẩn bị để phục hồi lại cái không gian xã hội của quần chúng nhân dân", khi chế độ cộng sản sụp đổ ở Việt nam?
Đoàn Thanh Liêm